Beharrezkoa da etxeko langileak erregimen orokorrean sartzea eta beren lan-baldintzak eta eskubideak gainerako langileen lan-baldintzekin parekatzea, sektorea profesionalizatuz eta etxeko eta zaintzako lana duinduz.

« Etxeko enpleguan lan-baldintzak lotsagabeak dira eta  ez datoz bat araudi arruntarekin  »

1988az geroztik, NBEk martxoaren 30a ezarri zuen etxeko langileen nazioarteko egun gisa, sektore horretan egiten den lana ikustarazteko asmoz. Ordutik, azken hamarkadetan mugimendu feministaren lehentasunen artean ere egon diren emakume langile horien borrokak lege- eta gizarte-aldaketak eragin ditu, eta haien lan-baldintzak hobetzen lagundu dute.

2011n, LANEk 189 hitzarmena hartu zuen, orain arte ez zeuden oinarrizko eta oinarrizko eskubideak ematen zizkiena etxeko langileei. Espainiako estatuak 2023an berretsi zuen hitzarmen hori, eta 2024ko otsailera arte ez zen indarrean sartu, berandu eta gaizki, ohikoa den moduan.

Oinarrizko hobekuntzak

Argi dago hobekuntza nabarmenak egon direla langileen lan-baldintzetan azken urteetan, hala nola langabezia-prestazioa jasotzeko aitorpena, gizarte-segurantzan alta emateko derrigortasuna, kaleratzeak justifikatuak izateko derrigortasuna... baina hobekuntza horiek hain dira oinarrizkoak dira iraingarria suertatzen dela langileentzako klase politikoak dominak jartzea legea betetzeagatik eta oinarrizko eskubideak aitortzeagatik.

Etxeko Langileen Sistema Berezian alta emandako pertsonen % 95 baino gehiago emakumeak dira. Ezer ez da kasualitatea, are gutxiago emakumeoi gertatzen zaiguna. Sistema heteropatriarkal honek genero-rolak lan-arloan ere betikotzen jarraitzen du. Zaintza-lana, bai ordaindua bai ordaindua ez dagoena, funtsezkoa da bizitzari eusteko. Emakumeok egiten ditugun lan horiek guztiak gabe, sistema hori ez da mantentzen. Hala ere, ia ez dago errekonozimendurik, eta lan hori, etxeko enpleguaren kasuan bezala, ordaindua denean, lan-baldintzak lotsagabeak dira eta ez datoz bat araudi arruntarekin. Etxeko eta zaintzako langileek ezin dute bigarren mailako langile izaten jarraitu, besteak bezalako langileak dira eta eskubide berberak izan behar dituzte. Horregatik, premiazkoa da behingoz Erregimen Orokorrean sartzea.

Zaurgarritasuna

Emakumeok indarkeria desberdinak jasaten ditugu, eta hori lan-merkatuan ere gertatzen da. Etxeko langileen % 55 egoera irregularrean daude. Hemen bizi eta lan egiten duten emakumeei, atzerritartasun lege anker batek eskubide oinarrizkoenak ukatzen die, eta zaurgarritasun-, indarkeria- eta era guztietako abusu-egoeretara kondenatzen ditu.

Estatu espainiarrean 550.000 etxeko langile inguru daude, eta horietatik 40.000 inguru barne-erregimenean egiten du lan. Modalitate hori ez genuke inoiz onartuko beste sektore batean, baina naturaltasun osoz onartzen dugu emakumeek baldintza horietan lan egin behar dutenean; atsedenak errespetatu gabe, astean 60 ordura arteko lanaldiekin, nagusiarekin bizi izanda, soldataren zati bat janaritan ordainduta...

« Zaintzaren familiarizazioa batez ere  emakumeei dagokie  »

Eraginkortasunik gabeko politikak

Sektorearen baldintzak hobetzeko eta erregularizatzeko onartu diren legeak, beharrezkoak izan arren, ez dira nahikoa. Gainera, neurri eraginkorrik ez izateak eta erakundeek zaintza-krisian duten erantzukizuna beren gain ez hartzeak eta krisiari aurre egiteko politika publikorik ez sortzeak egoera benetan kezkagarria eragin dute.

2015etik, etxeko eta zaintzako langileen gizarte-segurantzako afiliazioak beheranzko joera du. 2025eko otsailean 79.160 langile gutxiago zeuden afiliatuta 2015eko otsailean baino, hau da, ehuneko 18,45 puntu gutxiago.

Biztanleria Aktiboaren Inkestaren azken inkestaren arabera, etxeko eta zaintzako langileen sektoreko 580.000 langile daude, eta horietatik 3tik 1 ez dago alta emanda gizarte-segurantzan. Etxeko langileek Gizarte Segurantzan duten afiliazioak behera egiten jarraitzen du urtez urte, eta hori bizitzen ari garen zaintza-krisiaren eta, batez ere, erakundeen utzikeriaren erakusgarri da.

Bortxaezintasun-izaera

Ante esta situación las administraciones públicas tiene la obligación de tomar medidas eficaces que garanticen las condiciones de seguridad y salud de estas trabajadoras, protegiéndolas de cualquier tipo de abuso, violencia y/o acoso en su centro de trabajo. Implementando sanciones a los empleadores que incumplen la ley. Es necesario que las trabajadoras de hogar sean integradas en el régimen general y que se equiparen sus condiciones laborales y sus derechos al del resto de trabajadoras profesionalizando el sector y dignificando el trabajo de hogar y de cuidados.

Enplegatzaileen etxebizitza partikularrek bortxaezintasun-izaera izaten jarraitzen dute, eta, beraz, nekez egiten dira ikuskapenak, eta, beraz, irregulartasun-egoerak hauteman daitezke enplegatuen lan-baldintzetan.

Zaintza-premiak dituzten familiak sustatzeko eta laguntzeko baliabide publikorik eta neurririk ez izateak bi aldiz gaitzesten ditu emakumeak. Alde batetik, familiek gero eta soldata txikiagoak dituzten baliabide publiko eta ekonomikorik ez dutenez, zaintzaren familiarizazioa ematen da, eta hori batez ere, beren lanaldiak murrizten dituzten edo zaintzaz arduratzeko lana uzten duten familietako emakumeei dagokie, eta horrek are gehiago murrizten du beren ekonomia, mugatu egiten du emakumeen independentzia ekonomikoa eta iraunarazi egiten ditu genero-rolak eta, beraz, diskriminazioa eta mendekotasuna. Aldi berean, etxeko milaka langile beren enpleguetatik kanporatzen dituzte edo modu irregularrean lan egitera behartzen dituzte, are prekarietate handiagoarekin eta baldintza onartezinetan.

Egoera horren aurrean, administrazio publikoek langile horien segurtasun- eta osasun-baldintzak bermatuko dituzten neurri eraginkorrak hartu behar dituzte, beren lantokian edozein abusu, indarkeria eta/edo jazarpenetik babestuz. Legea betetzen ez duten enplegatzaileei zehapenak ezarriz. Beharrezkoa da etxeko langileak erregimen orokorrean sartzea eta beren lan-baldintzak eta eskubideak gainerako langileen lan-baldintzekin parekatzea, sektorea profesionalizatuz eta etxeko eta zaintzako lana duinduz.