Zaintzak guztion ardura dira: erakundeena (zaintza-zerbitzu publikoa bermatuz), enpresena (kontziliazioa erraztuz) eta gizonena (eremu pribatuan erantzukizunak beren gain hartuz).

 

« Greba lantokietan, etxean  lanuzte bakar bat ere ez  »

Etxean greba gutxiago, lanean kontziliazioa

Urtebete baino gehiago igaro da zaintza eskubidearen aldeko greba feminista historikotik eta... sorpresa! 🤡 egoerak ia berdin jarraitzen du. Esparru instituzionalean ia ez da aldaketarik izan, eta lan-arloan, are gutxiago. Iruña eta Gasteizko gobernuek administrazio-isiltasuna hobetu dute, eta ohiko postureotik haratago (dagoeneko mototseraino daude), ez dute urrats bat bera ere egin zaintza-sistema publiko baterantz.

Patronalari interesatzen zaizkion zainketa bakarrak onurak bermatzen dizkiotenak dira, nahiz eta langileak prekarizatu eta erabiltzaileak egoera tamalgarrian eduki. Ez bazaie axola erabiltzaileen ongizatea, nola inportako zaie langileena?. Eta hori guztia erakundeen babes eta konplizitatearekin; izan ere, beren erantzukizunak ez onartzeaz gain, beste alde batera begiratzen dute enpresen gehiegikerien aurrean.

Zainketen sektorean aritzen diren enpresez gain, gainerako patronalari ez zaio askorik axola langileen bizitza, gure bizitzak, lantokietatik kanpo, ez zaizkiolako produktiboak, eta badakigu kapitalak gutxietsi egiten dituela produktiboak ez diren bizitzako zati guztiak. Baina guk, langileok, bizitza duinak nahi ditugu, bizitzea merezi duten bizitzak, pertsonak erdigune dituzten bizitzak, autozainketa, besteak zaintzea eta gu zaintzea lehentasuna izango dutenak, beren onura miserableen gainetik. Hori lortzeko modu bakarra gure lan-baldintzak hobetzeko borrokan jarraitzea da, gure bizitzak bizitzeko modukoak izatea bermatu behar duten lan-baldintzak, alegia. Gure bizitzarako hobekuntzak exijitzea lantokietan borrokatzea da, gure hitzarmenetan zaintzak erraztuko dituzten neurriak borrokatzea, helburu hori lortzen lagunduko duten ekintza eta ekimen guztiak sustatzea.

Hala ere, ezin dugu ahaztu zainketak guztion ardura direla. Zainduak izateko eskubidea dugu eta zaintzeko eskubidea ere, eta bakoitzak bere erantzukizun indibidualak eta kolektiboak onartu behar ditu. Onartezina da langile klaseak, beti klase-elkartasunagatik eta konpromisoagatik ezaugarritu denak, espazio pribatuan, bere lankideak diren emakumeak botata uzten jarraitzea, zaintza-lan gehienekin kargatuz. Gizonak, greba, lantokietan, etxean, lanuzte bakar bat ere ez.

Gu zaintzea ezin da izan ordain dezaketenentzat bakarrik gordetako pribilegioa. Ez zaintzea ezin da izan emakumeen bizkar gainean erortzen den gizonen pribilegioa. Zainketak, besteazaintzea eta zaindua izatea eskubidea dira.

 

« Denborarik gabe,  ezin zaindu  »

Zaintzarako eskubidea, lan-eskubidea

Enplegua antolatzeko moduak eragin zuzena du zainketetan. Pertsonen bizitza, gure beharrak eta zaintza-beharra zentzu zabalenean erdigunean jartzeak zuzenean jartzen ditu zalantzan kapitalismoa eta haren ekoizpen-eredua.

ESK-k bere gain hartzen du erantzukizun hori, eta horregatik, intersindikal feminista osatzen duten sindikatuekin batera, konpromisoa hartzen dugu premiazko neurriak hartzeko negoziazio kolektibora eramateko, langileek zaintzarako duten eskubidea bermatzeko.

Denborarik ez badugu, ezinezkoa da zaintzea; lanaldia murriztea ezinbestekoa da gizarte bidezkoago eta berdintasunezkoago baterantz jotzeko. Lanaldiaren murrizketa, gutxienez 30 ordura iritsi arte, soldatan eraginik izan gabe, ESKren konpromiso ukaezinetako bat da.

Langileok lana eta familia bateragarri egiteko eskubidea dugu, eta, horregatik, kontziliazio-neurriak sakontzen jarraitu behar dugu, baimen eta lizentzia berriak hobetuz eta ahalbidetuz. Hala ere, neurri horiek ez dute inola ere balio genero-estereotipoetan sakontzeko, ezta egungo egiturekin zerikusi gutxi duten familia-eredu nuklearretan sakontzeko ere.

Gure aldarrikapenek helburu izan behar dute maskulinizatutako sektoreetan gai izatea baimenak sustatuko dituzten estrategiak lantzeko, eta gizonen benetako erantzunkidetasuna lortzea. Era berean, sektore feminizatuenetan, lanaldia murrizten duten emakumeen ordezkapenak bermatzeko eta murrizketa horiek kotizazioa ez zigortzeko eskatu behar dugu.

Familia-ereduak aldatu egin dira, gure sozializazio- eta bizikidetza-egitura ere aldatu egin da, eta gero eta harreman askeagoak eta berdintasunezkoagoak ezartzen ari dira. Ezin dugu onartu, gizarteak aurrera egiten duen bitartean, gure lantokietan gero eta jende gutxiago ordezkatzen duten eredu tradizionalak onartzen jarraitzea. Beharrezkoa da familia nuklearraren egituratik kanpoko zaintza-baimenak sartzea, zabaltzea eta handitzea, familia-eredu guztiak har ditzaketen loturak ezarriz.

Besteok zaintzea, zainduak izatea eta gure burua zaintzea ere beharrezkoak dira. Horretarako autozainketa sustatzen duten eta inor zaintzearen mende ez dauden neurriak, eta neurri horiek hartzeko bidean aurrera egin behar dugu, hala nola murrizketak edo beste pertsona batzuen zaintzari lotuta ez dauden lanpostu-zaintzako eszedentziak, urte sabatikoa, etab.

 

« La única manera de acabar con el negocio del cuidado es que  se elimine el ánimo de lucro  »

 

Gure bizitzak ez dira negozio bat

Kapitalaren helburu bakarra aberastasuna metatzea da, eta, espero bezala, berehala aurkitu du zainketa-krisia deritzon horretan.

Euskal Herrian, kasu batzuetan % 25 inguruko errentagarritasuna izanik, zainketen sektorea egoitza pribatu zein itunduak kudeatzen dituzten multinazionalen esku geratu da azken 30 urteetan. Enpresa horiei ez zaie axola zerbitzuaren erabiltzaileak zeinekin espekulatzen duten, ez eta, are gutxiago, beren langileak prekarizatzea, etekin handiagoak lortzeko, eta milioika euro fakturatzera iristen dira, gure osasunaren eta lan-baldintzen kontura.

Negozio honekin amaitzeko modu bakarra irabazi-asmoa erabat ezabatzea da, zaintza, azken batean, gure bizitzak eta ongizatea, inorentzat negozio ez izatea. ESK-k zaintza-sistema publiko baten aldeko apustua egin du, baina argi dago gure helburua lortzen dugun bitartean zaintza-sektoreko langileen lan-baldintzak hobetzeak lehentasuna izan behar duela. Akordioak hobetzea bultzatu behar da, eta sektorearen aldarrikapenak jasoko dituzten eta lan-baldintzak eta soldatak premiaz hobetuko dituzten hitzarmen kolektibo indartsuen alde egin behar da.

Ratioak murriztea funtsezko gaietako bat da, zalantzarik gabe, emakume langileak gehiegi kargatuta ez egoteko eta, beraz, erabiltzaileek kalitatezko arreta jaso ahal izateko.

Ezin dugu zaintzaz hitz egin etxeko langileak aipatu gabe. Emakumeek eusten diete neurri handi batean lan hauei, eta, hala ere, lan-baldintza okerrenak dituzte. Hala, aurrerapauso gutxi eta motelak eman diren arren, oraindik ez dituzte gainerako langileen eskubide berak. Etxeko langileek gainerakoen erregulazio bera izan behar dute, eta eskubide berak izan behar dituzte, bigarren mailako langilerik ezin da egon. Barne-erregimenean lan egiten duten emakumeak (gehienak hala direlako) langile migratuak dira gehienbat, eta horietako asko, gainera, egoera irregularrean daude, lan-baldintzen eta bizi-egoera benetan zailen mende. Emakume migratzaileek eta arrazializatuek, haiek hala diote, pairatzen dituzte etengabeko urraketa eta indarkeri ezberdinei aurre egin behar diete, eskubide- eta babes-aitorpenik ezaren aurrean: lan-esplotazioa, indarkeria matxistak eta lan-esparruko sexu-jazarpena, arrazismo soziala eta instituzionala, eskubideak ukatzeak eta parte-hartzeak dakarren administrazio-irregulartasuna, besteak beste. Horrekin amaitzeko modu bakarra horiek guztiak erregularizatzea eta atzerritar-legea behingoz amaitzea da.

Zaintzak eskubide bat dira, eta administrazio publikoek bermatu behar dute, berdin diolarik zaintza hori erabiltzen dugun edo ez, edo beste eredu batzuekin batera egiten dugun, hezkuntza edo osasun publikoa bermatzen den bezala.

Erakundeek beste alde batera begiratzeari utzi eta beren erantzukizuna onartu behar dute, haiek baitira egungo eredua ahalbidetu eta sustatu dutenak. ESK-k zainketa-sistema publiko baten aldeko apustua egin du, pertsona guztiek zaintza jasotzeko duten eskubidea bermatzeko. Pribatizazioak berehala gelditzea eskatzen dugu. Kontua ez da zaintza-sektorearen merkantilizazioarekin jarraitzea eragoztea bakarrik. Bidea ere desegin behar da, eta horretarako publifikazioa egin behar da, langile guztiak subrogatuz eta jarduera horren irabazi-asmoa erabat kenduz. Zaintzak pribilegio edo negozio ez izateko modu bakarra enpresa-etekinik ez izatea da.

Zerbitzu publikoak indartu egin behar dira, hori baita zaintza duina bermatzeko eta pertsonak ondo artatzen gaituztela ziurtatzeko modu bakarra, eta, horretarako, inbertsio handiagoa egin behar da.

Zainketen eta erantzunkidetasunaren egungo egoera irauli nahi badugu, kontzientziazioa eta hezkuntza dira tresnarik eraginkorrenak. Administrazio publikoek berdintasun-planak adostu, berritu eta garatu behar dituzte. Zaintza, erantzukizun kolektiboa den aldetik, curriculumean sartuta egotea, eta hezkidetza-plan egonkorrak eta kalitatezkoak sartzea ikastetxe guztietan, eta horretarako behar diren baliabideak ematea.

 

« Los cuidados son una responsabilidad colectiva pero  también individual  »

 

Greba, Jose Luis, lantokian

2024ko azaroaren 30a mugarri izan zen Euskal Herrian. Lehen aldiz, zaintza eskubidearen aldeko greba feminista egin zen. Hala ere, random jaunen batek egun hartan ez zuen grebarik egin, zeren eta, hitzez hitz, greban baitarama etxekoandrearen etxetik joan zenetik (bai, ordea, Jose Luis, sofan botata baitaramazu SESB existitzen zenetik).

ESKren ezaugarria izan da, bereziki, baina, oro har, langile-klasearena, hain zuzen ere, klase-elkartasuna, mundua kolektibotik ulertzeko duen gaitasuna, guztion ongia lehenesteko duen gaitasuna balio indibidualista eta berekoien aurrean, eskubide kolektiboak bermatzeko pribilegio pertsonalei uko egiteko dugun gaitasuna.

Hala ere, gure lantokian defendatzen eta borrokatzen ditugun balio hain sustraituak, gure interes partikularren aurretik lankideen eskubideak lehenetsiz, badirudi batzuei ahaztu egiten zaiela etxeko atea zeharkatzen dutenean. Elkartasuna, erantzukizuna eta konpromisoa, batzuk, etxetik kanpo baino ez dituzte praktikan jartzen.

Zaintza erantzukizun kolektiboa da, baina baita indibiduala ere. ESKko kide historiko batek esango lukeen bezala, zaintzarako baimenak eta lizentziak ez dira ehizarako eta arrantzarako baimenak. Gizonek uko egin behar diete beren pribilegioei, eta behingoz hasi behar dute zaintzaz ere arduratzen, lantokietan beste gai batzuekin egiten duten konpromiso, entrega eta militantzia berarekin. Zaintzarako eskubidearen aldeko borroka ez da emakumeen borroka bat, borroka kolektibo bat da, guztiona, gure lantokietan egin behar dugun borroka bat, kontziliazioa ahalbidetuko duten neurriak eskatuz, patronala tentsionatuz kapitalaren onurak lehenetsi ez daitezen bizitza duinak izateko dugun eskubidearen aurrean.

Gure bizitzak erdigunean jarriko dituzten lan-baldintza duinen aldeko borrokak lehentasuna izan behar du lanean eta kalean, baina etxean, Jose Luis, lanuzte bakar bat ere ez.

 

 

2025eko martxoaren 8ko manifestazioak

• Donostia: 12:30ean Antiguoko tunela
  
  
• Gasteiz: 12:30ean San Anton
  
  
• Iruñea: 13:00etan Antoniutti
  
  
• Baiona: 17:00etan Geltokia
  
  
• Bilbo: 18:00etan Jesusen Bihotza

 

Aldizkaria deskargatu